Blootstelling aan Legionella

De bacterie
Hoewel de Legionella bacterie al zeer lang bestaat, is de bacterie of ook wel de "veteranenziekte" algemeen bekend geworden in Nederland na de trieste gebeurtenissen op de Westfriese Flora en bij vergelijkbare gebeurtenissen in België.

Veteranenziekte ontleent zijn naam aan een bijeenkomst in 1976 van veteranen in Philadelphia, 221 personen kregen een vorm van longontsteking, waarbij 34 doden vielen. 

Legionella pneumophila is een bacterie die algemeen in de natuur voorkomt (vooral in oppervlakte water). Van de soort Legionella pneumophila zijn meerdere serotypen (soorten) beschreven. Legionella pneumophila serotype 1 is de voornaamste veroorzaker van Legionella pneumonie, de veteranenziekte. Ook andere serogroepen kunnen echter ziektes veroorzaken zoals Pontiac koorts en sommige minder ernstige vormen van longontsteking.

Concentratie
Een Legionellabacterie in een watermonster betekent op zich niet dat er een acute bedreiging van de gezondheid is. Belangrijk is vooral het aantal bacteriën uitgedrukt in kve/l en/of de vorming van aërosolen plaats kan vinden. De hoeveelheid Legionellabacteriën in het water, wordt uitgedrukt in het aantal kolonie vormende eenheden per liter (kve/l).

Waar komt de bacterie voor?
De bacterie kan voorkomen in bijvoorbeeld warmwaterleidingen, koudwaterleidingen die door ernaast lopende warmwaterleidingen of directe omgeving zijn verwarmd, brandhaspels, (nood)douches, sprinklerinstallaties, sproeiinstallaties in kassen en kweekcellen, luchtbevochtigers, airconditioners, boilers, en zogenaamde 'dead ends' in leidingen.
Wanneer water langere tijd stilstaat, kan zich hierin een biofilm vormen. Hierdoor wordt de vermeerdering van de bacterie sterk bevorderd. Vervuilde systemen (algen, roest etc.) vormen daarbij een extra risico, omdat hierin relatief meer stilstaand water voorkomt. Dit komt voor bij o.a. brandslanghaspels en nooddouches omdat deze niet frequent worden gebruikt. De bacterie kan ook voorkomen in het koelwater dat wordt gebruikt bij de bewerking van glas. Met name als besmet water is gebruikt of het koelwater langere tijd in een opvang onder de juiste temperatuur is opgeslagen.

Gezondheidsrisico's
De bacterie kan onder bepaalde omstandigheden voor zeer ernstige gezondheidsproblemen zorgen. De bacterie groeit snel in water met een temperatuur tussen 25 en 55 °C. De bacterie sterft af bij een watertemperatuur boven 55°C. De bacterie verplaatst zich onder meer door de lucht middels aërosolen (waternevel, druppels) en zal daarbij tot ongeveer 2 uur lang kunnen overleven.

Infectie met Legionella pneumophila kan alleen optreden via de luchtwegen. Het besmette water moet dus in aërosolen (nevels, waterdeeltje met een diameter van 1 tot 10 µmeter) voorkomen om een infectie te kunnen veroorzaken en enige tijd voldoende warm zijn geweest. 

Legionella kan gevaarlijk zijn voor iedereen. Echter een aantal groepen lopen extra risico: zware rokers, zwangere vrouwen, ouderen en mensen die geneesmiddelen gebruiken die hun afweer verstoren. 

De symptomen
De incubatieperiode van een Legionellabesmetting bedraagt twee tot tien dagen.

  • De symptomen variëren van een lichte koorts tot een longontsteking (pneumonie).
  • De eerste symptomen zijn: algemeen ziektegevoel, spierpijn en lichte hoofdpijn.
  • Mogelijk braken en/of diaree
  • Pijn in de borst, kortademigheid, algeheel ‘griep’ gevoel.
  • Later treedt meestal hoge koorts op, krijgt men last van droge hoest en kortademigheid.
  • Diarree, braken, misselijkheid en abdominale pijnen kunnen zich voordoen.

Risico's vlakglasbedrijven
Het risico bij vlakglasbedrijven is tweeledig. Enerzijds bestaat het risico op Legionella besmetting door vervuild leidingwater, anderzijds kan besmetting plaatsvinden door vervuiling van het koelwater dat wordt gebruikt bij handmatige en machinale oppervlaktebewerkingen van glas. Het risico op besmetting wordt groter als het water in de leidingen of het proces wordt verwarmd tot boven de 25 °C en/of als sprake is van 'dode' leidingen waarin water lange tijd stilstaat. Door de diverse bewerkingen vindt verneveling plaats. Deze verneveling kan worden ingeademd waardoor er een risico bestaat dat Legionellabesmetting plaatsvindt. 

Besmetting van gebruikt water in de glashal kan op diverse manieren plaatsvinden:

  • Door hoge temperaturen in de hal (met name in de zomer) kan koelwater opwarmen.
  • Koelwater kan tijdens bewerkingen (slijpen, boren e.d.) worden opgewarmd. Door ontstane wrijvingen bij bewerkingen wordt de temperatuur van glas en onderdelen van de machine hoger. Hiervoor wordt koelwater gebruikt, wat als vanzelfsprekend ook opwarmt. 
  • Door lange stilstand van water in bijvoorbeeld opvangbakken kan een biofilm ontstaan.
  • In het proceswatersysteem kunnen 'dode' leidingen aanwezig zijn. 

Selecteer in de tabel een Oplossing om te bekijken, of maak een selectie voor een printervriendelijke versie of om als PDF op te slaan.

RisicoOplossing
Blootstelling aan Legionella
Voorkomen van Legionellabesmetting